 |
| بخش تحقیقات مدیریت آب در مزرعه |
فعالیت‌های تحقيقاتي در زمينه مسائل آبياري از سال 1346 در يكي از گروه‌های بخش بررسی‌های خاك و‌آب مؤسسه خاكشناسي و حاصلخيزي خاك آغاز گرديد. در ابتداي امر مطالعات عمدتاً بر روي تعيين آب مورد نياز نباتات متمرکز بود. این کار از طریق انجام آزمایش‌های لایسیمتری و مزرعه‌ای انجام می‌پذیرفت. در طی این مدت مطالعاتي نيز بر روي روش‌هاي آبياري سطحي، برنامه‌ريزي آبياري و كيفيت آب آبياري انجام شد. در سال 1348 مطالعات تعيين آب مورد نياز گياه به‌صورت مشترک با سازمان جهاني خواربار كشاورزي (FAO) به مورد اجرا گذارده شد. در همين دوره استفاده از آمار هواشناسي در برآورد آب مورد نياز گياهان مد نظر قرار گرفت. در سال 1351 پروژه آبياري قطره‌اي به مؤسسه ارائه شد كه تا مدت‌ها فعاليت‌های موسسه و حتي مسائل تغذيه گياهي را تحت الشعاع خود قرارداد. مطالعات مربوط به بررسي پاسخ گياه به كود در شرايط مختلف و حفظ منابع آب از همان ابتدا انجام مي‌شد كه بعدا در سطح وسيع‌تري اجرا گرديد. سرانجام در سال 62-1361 بخش مستقلي با عنوان بخش تحقيقات آبياري و فيزيك خاك تشكيل و فعاليت‌هاي آن از بخش بررسي‌هاي خاك و‌آب مجزا گرديد. پس از تشكيل اين بخش و با ايجاد و يا تكميل شبكه لايسيمتري مطالعات تعیین نیازآبی گیاهان در اغلب ایستگاه‌های تحقیقات خاک و آب کشور در دستور كار قرار گرفت. علاوه بر تعيين نياز آبي كه همواره در رأس همه فعاليت‌هاي تحقيقاتي بوده، انجام تحقیقات در زمینه تعيين تبخير- تعرق سطح مرجع مناطق، تعيين مناسب‌ترين فرمول‌هاي برآورد تبخير- تعرق استاندارد، تعيين ضريب گياهي در مناطق مختلف كشور، تعيين برنامه آبياري در شرايط با و بدون محدودیت آب و بر اساس تعيين مراحل حساس به خشكي (كم آبياري)، بررسي روابط متقابل آب و كود و بررسي خصوصيات فيزيكي خاك در دستور كار قرار گرفته است.
از اوایل دهه 80 با توجه به سیاست سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و سایر دستگاه‌های بالا دستی در خصوص مشتری محور شدن طرح‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی، بخش تحقیقات آبیاری و فیزیک خاک موسسه بخشی از فعالیت‌های تحقیقاتی خود در این راستا ادامه داد. از جمله این موارد اجرای دو طرح تحقیقاتی کود آبیاری گندم، گامی موثر در عملکرد گندم و بررسی راهکارهای مدیریتی افزایش کارایی مصرف آب در مزارع مناطق عمده گندم کاری کشور است که به سفارش دفتر گندم در سطح ملی انجام شد.
در سال 1385 با توجه به رویکرد سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی برای هدایت فعالیت‌ها و طرح‌های تحقیقاتی سازمان در راستای برنامه‌های راهبردی تحقیقات محصولی و موضوعی و پیش‌بینی نقش موثر این برنامه‌ها در هدفمند نمودن برنامه‌های پژوهشی سازمان و موسسات تابعه، تدوین یکی از برنامه‌های راهبردی با عنوان تعیین نیاز آبی و برنامه‌ریزی آبیاری محصولات کشاورزی به این بخش واگذار شد. این برنامه با همکاری نهادهای تحقیقاتی، دانشگاهی و اجرایی مرتبط با موضوع در بخش‌های دولتی و خصوصی تدوین و پس از انجام دفاعیات لازم و انجام تشریفات اداری در اسفند ماه 1389 توسط وزیر محترم جهاد کشاورزی جهت اجرا به کلیه معاونت‌های وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ گردیده است. پس از ابلاغ این برنامه در کتابی با عنوان برنامه راهبردی تعیین نیاز آبی و برنامه‌ریزی آبیاری محصولات کشاورزی توسط موسسه تحقیقات خاک و آب منتشر شد. فعالیت‌های بخش با نگاه حاکمیتی و ملی در راستای اجرایی کردن برنامه راهبردی و همینطور افزایش شتاب در راستای انجام تحقیقات کاربردی و مشتری محور کماکان ادامه دارد.
تاریخچه و روند تحقيقات و دستاوردهاي بخش مدیریت آب در مزرعه
تاريخچه فعالیت‌های تحقيقاتي بخش مدیریت آب در مزرعه را از منظر محورهاي تحقيقاتي می‌توان در چهار مقطع زمانی مورد بررسی قرار داد. البته با توجه به مدت اجراي طرح‌ها و همچنين مشترك بودن بعضي از محورهاي تحقيقاتي امکان تفکیک محورها در برخی موارد بسیار مشکل است.
الف ـ محورهاي تحقيقاتي از سال 1346 تا 1365
1 ـ تعيين تبخیر- تعرق گياهان زراعي و باغي در نقاط مختلف كشور
تبخیر- تعرق يا نياز آبي گياه عبارت است از مقدار آبي كه در طول فصل رشد محصول به صورت تعرق توسط گياه و تبخير از سطح خاك و گياه مصرف مي‌شود. اين اطلاعات برای برنامه‌ريزي آبياري محصولات، طراحي مخازن ذخيره آب و کانال‌های آبیاری، توسعه منابع آب و انتخاب الگو و ترکیب كشت مناسب مورد نیاز مي‌باشد. فعالیت‌ها در اين زمينه در سال 1346 در ايستگاه تحقيقات خاك و آب مرودشت آغاز گرديد. روش مورد استفاده برای این کار مطالعات لايسيمتري و مزرعه‌اي بود. سه سال بعد فعالیت‌هایی مشابه در ایستگاه‌های ديگر مؤسسه شروع گرديد. در سال 1348 استفاده از روش‌های متکی بر آمار به منظور تعیین نیاز آبی گیاهان مورد توجه قرار گرفت. اولین گزارش در این زمینه که با همكاري چند كارشناس فائو تهیه گردیده بود به صورت نشريه‌اي با عنوان:
Determination of Water Requirements of Crops from Meteorological Data, No. 222. June 1970.
انتشار يافت. نشريات متعددي نيز در اين زمينه توسط كارشناسان مؤسسه تدوين شده است.
2 ـ تعيين روابط متقابل آب و كود
آ ب و كود دو نهاده مهم در توليد محصولات كشاورزي مي‌باشند كه ميزان مصرف و بازده آنها به يكديگر وابسته است. با بررسي روابط متقابل اين دو عامل و تعيين كارآيي هر يك در شرايط مختلف، مي‌توان مديريت بهينه مصرف كود و آب را در شرايط واقعي تعيين نمود. در همین راستا مطالعاتی در زمینه تعیین چگونگی پاسخ گیاه به کود در شرایط مختلف رطوبتی خاک انجام گردید. نتایج این مطالعات بصورت نشریات متعدد ارائه شده است.
3 ـ تعيين برنامه آبياري گياهان زراعي و باغی
برنامه‌ریزی آبياري شامل تعيين مقدار آب و زمان (عمق و دور) آبياري گياهان مي‌باشد. برای نیل به این هدف با استفاده از اطلاعات هواشناسي و به ويژه مقدار تبخير– تعرق و خصوصيات فيزيكي خاك، مطالعات متعدد در ایستگاه‌های تحقيقات خاك و‌آب صورت گرفته است.
4 ـ مقايسه روش‌های آبياري سطحي، باراني و قطره‌اي
در اين مطالعات روش‌های مختلف آبياري در شرايط متفاوت آب و هوايي، خصوصيات خاك و گياه مورد بررسي قرار گرفت و روش‌های مناسب معرفي گرديد. با اجراي پروژه آبياري قطره‌اي در سال 1351 در مؤسسه فعالیت‌های تحقيقاتي در اين زمينه معطوف به روش‌های جديد آبياري شد. همچنين كارآيي مصرف آب و كود با روش‌های جديد آبياري بررسي و با روش‌های معمول در گذشته مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج اين مطالعات نيز به صورت نشريات و مقالات متعدد ارائه شده است.
ب ـ محورهاي تحقيقاتي از سال 1366 تا 1375
1 ـ تعيين تبخير- تعرق سطح مرجع (چمن)
بر اساس روش پيشنهادي سازمان جهاني خواربار كشاورزي (FAO) با استفاده از آزمايش‌هاي مزرعه‌اي، تبخير- تعرق سطح مرجع عبارت است از ميزان آب تبخير شده در واحد زمان به وسيله گياه سبز كوتاهي با ارتفاع يكنواخت كه كمبود آب و ساير محدودیت‌های رشد را نداشته باشد. تبخير- تعرق پتانسيل سطح مرجع كه در هر منطقه تابعي از شرايط اقليمي حاکم مي‌باشد در حقیقت نشانگر قدرت تبخيركنندگي آن منطقه است. با توجه به اهمیت موضوع تعيين این عامل به عنوان تحقيقات پايه برای استفاده از اطلاعات تهیه شده در تعيين نياز آبي محصولات كشاورزي در برنامه‌هاي بخش مورد توجه قرار گرفت.
2 ـ تعيين تبخير- تعرق استاندارد گياهان زراعي و باغي در نقاط مختلف كشور با استفاده از آزمايش‌هاي مزرعه‌اي و لايسيمتري
تبخير- تعرق استاندارد هر گياه عبارت است از مقدار آب مورد نياز در شرايطي كه كمبود رطوبت نداشته باشد. تعيين این عامل در برنامه‌ريزي آبياري ضرورت دارد. لذا در ایستگاه‌های مختلف كشور با استفاده از مطالعات لايسيمتري و مزرعه‌اي نياز آبي پتانسيل گياهان زراعي و باغي كشور مورد بررسي قرار گرفت.
3 ـ تعيين بهترين فرمول برآورد تبخير- تعرق پتانسيل در برخي مناطق كشور با استفاده از آزمايشات مزرعه‌اي ـ لايسيمتري
از آنجا كه انجام مطالعات مزرعه‌اي و لايسيمتري مستلزم صرف وقت و هزينه زیاد مي‌باشد لذا برای تسهیل در براورد مقدار تبخیر– تعرق گیاهان روش‌های مختلف نظري و تجربي ارائه شده است. اين روش‌ها در مناطق با شرايط مختلف اقليمي مورد بررسي و مناسب‌ترين روش تعيين گرديد.
4 ـ تعيين ضريب گياهي (KC) محصولات مختلف در مراحل مختلف رشد با استفاده از لايسيمتر
روش‌های پيشنهادي فائو ميزان تبخير- تعرق گياه مرجع را برآورد مي‌نمايد. براي آنكه اثر صفات گياه مورد نظر در برآورد ميزان آب مورد نياز آن در نظر گرفته شود استفاده از ضريبي به نام ضريب گياهي ضرورت مي‌يابد.
با استفاده از نتايج به دست آمده در بندهاي 1 تا 4 يك کتاب در دو جلد تحت عنوان «برآورد آب مورد نياز گياهان عمده زراعي و باغي كشور» تهيه و در سال 1376 منتشر گردیده است که از طرف هيأت محترم دولت به عنوان سند رسمي اعلام شده است.
 |
 |
5 ـ برنامه‌ريزي آبياري محصولات مختلف زراعي و باغي
در اين مطالعات دور و عمق مناسب آبياري گياهان زراعي و باغي با استفاده از اطلاعات هواشناسي و يا اندازه‌گیری رطوبت خاك (توسط دستگاه نوترون متر، TDR و يا روش‌های دیگر) تعيين گرديد.
6 ـ تعيين حساسيت مراحل مختلف رشد گياهان به آبياري
گياهان در مراحل مختلف رشد، نسبت به مصرف آب حساسيت (عكس‌العمل) متفاوتي دارند. كمبود آب در مرحله‌اي از رشد گياه ممكن است باعث صدمه بيشتر يا كمتر به توليد محصول گياه گردد. از آنجا كه كشور ما جزو مناطق نيمه خشك و خشك دنيا محسوب گردیده و در اغلب مناطق با كمبود آب مواجه هستیم، لذا اطلاع داشتن از ميزان حساسيت گیاهان زراعی به کمبود آب در مراحل مختلف رشد می‌تواند در مديريت بهينه مصرف منابع محدود آب کمک قابل ملاحظه‌ای بنماید.
7 ـ بررسي روابط متقابل آب و كود به منظور تعيين ميزان مصرف بهينه آب و كود
در این خصوص مطالعات متعددي بر روي گياهان زراعي و باغي در مناطق مختلف كشور صورت گرفت.
8 ـ بررسي خصوصيات فيزيكي خاك و روش‌های بهبود آن
خصوصيات فيزيكي خاك موارد متعددي را در بر مي‌گيرد كه از مهمترین آنها می‌توان به نفوذپذيري آب در خاك، حركت آب و املاح در خاك و مقدار آب قابل نگهداري در خاك اشاره کرده که از جمله عوامل مورد نياز در تنظيم برنامه آبياري مي‌باشد. مصرف مواد آلي و شيميايي سبب بهبود نفوذپذيري و افزايش ظرفیت نگهداري رطوبت خاك مي‌شود. لذا برنامه تعیین روش‌های مناسب برای بهبود و اصلاح خصوصيات فيزيكي خاك در مناطق مختلف مورد توجه قرار گرفت.
ج ـ محورهاي تحقيقاتي از سال 76 تا 1385 (كه عمدتاً طرح‌ها به صورت ملي اجرا گردیده)
1- ارزيابي و تكميل اطلاعات نياز آبي محصولات مختلف زراعي و باغي
در اين زمينه نتايج تحقیقات گذشته مورد ارزيابي قرار گرفته و نياز آبي گياهان با تأكيد بر محصولات جديد نظير كلزا و در مناطقي كه تا كنون مطالعات لايسيمتري انجام نشده است،تعيين گردید.
2- تعيين مديريت مناسب آبياري محصولات مختلف با تأكيد بر محصولات و روش‌های آبیاری جديد
3- بررسي روش‌های افزايش كارآيي مصرف آب (WUE) در گياهان زراعي و باغي
كارآيي مصرف آب عبارت از مقدار محصول توليد شده به ازاي مصرف يك واحد آب آبياري است. با توجه به محدوديت منابع آب در كشور و لزوم افزايش توليد از طريق افزايش محصول در واحد سطح و همچنين افزايش سطح كشت محصولات آبي ضروري است برنامه‌ريزي آبياري با هدف افزايش كارآيي مصرف آب صورت گيرد. در اين زمينه مطالعاتي در تعيين روش‌های مناسب آبياري، تعيين زمان مناسب آبياري، استفاده از موادي كه قدرت نگهداري آب را در خاك افزايش مي‌دهند و تعيين كارآيي مصرف آب در ارقام مختلف گیاهان انجام گردید.
4- بررسي روابط متقابل آب و كود به منظور تعيين ميزان مصرف بهينه آنها
5- تحقیق در زمینه کود آبیاری گیاهان در روش‌های مختلف آبیاری
6- بررسي خصوصيات فيزيكي خاك و راهكارهاي بهبود آن و بررسي مواد اصلاح كننده خصوصيات فيزيكي خاك
7- تعيين توابع توليد (آب ـ محصول) و تعيين حساسيت مراحل مختلف رشد گياهان به تنش خشكي
تابع توليد رابطه بين ميزان مصرف آب و توليد محصول را نشان مي‌دهد. توابع توليد مي‌توانند مبناي برنامه‌ريزي آبياري و انتخاب الگو و ترکیب مناسب كشت و همچنين تحليل اقتصادي توليد محصولات كشاورزي قرار گيرند.
د- محورهای تحقیقاتی از سال 1385 تا کنون
در سال 1385 با توجه به رویکرد سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی برای هدایت فعالیت‌ها و طرح‌های تحقیقاتی سازمان در راستای برنامه‌های راهبردی، برنامه راهبردی تعیین نیاز آبی و برنامه‌ریزی آبیاری محصولات کشاورزی، با لحاظ نظرات نهادهای تحقیقاتی، دانشگاهی و اجرایی مرتبط با موضوع در بخش‌های دولتی و خصوصی تهیه شد. این برنامه پس از انجام مراحل داوری و انجام تشریفات اداری در اسفند ماه 1389 توسط وزیر محترم جهاد کشاورزی جهت اجرا به کلیه معاونت‌های وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ گردید.
پس از ابلاغ این برنامه در کتابی با عنوان برنامه راهبردی تعیین نیاز آبی و برنامه‌ریزی آبیاری محصولات کشاورزی توسط موسسه تحقیقات خاک و آب منتشر شد. فعالیت‌های بخش از سال 1385 تا کنون با نگاه حاکمیتی و ملی در راستای اجرایی کردن برنامه راهبردی و همینطور افزایش شتاب در راستای انجام تحقیقات کاربردی و مشتری محور بوده است.
در اسفند ماه سال 1401 و در راستای اجرای مصوبه هیئت وزیران در سال 1392، "سامانه نیاز آبی گیاهان زراعی و باغی کشور (نیاز آب)" به عنوان "سامانه مرجع نیاز آبی گیاهان" طی نامه‌ای به کلیه نهادهای اجرایی وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شد. که به موجب آن موسسه تحقیقات خاک و آب مسئول تهیه دستورالعمل‌های مرتبط، ایجاد بانک اطلاعات نیاز آبی کشور، پاسخگویی به استعلام اشخاص حقیقی، حقوقی، دولتی و دستگاه های اجرایی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری در این خصوص خواهد بود.
دستاوردهاي بخش تحقيقات مدیریت آب در مزرعه
1- تعيين و برآورد تبخير- تعرق سطح مرجع چمن (ETo): در بيش از 110 منطقه كشور با استفاده از روش‌های مستقيم (لايسيمتر) و غير مستقيم (روابط نظري- تجربي).
2- تعيين و برآورد تبخير- تعرق و نیاز آبیاری محصولات كشاورزي: شامل 24 محصول زراعي و 11 محصول باغي در سطح كشور در دوره‌هاي ده روزه و همچنين در مراحل مختلف رشد.
3- تعيين برنامه آبیاری (دور و عمق): برنامه آبياري براي بسياري محصولات از جمله گندم، جو، برنج، يونجه، ذرت، كلزا، سويا، پنبه، چغندرقند، گوجه‌فرنگي، نيشكر، آفتابگردان، سيب‌زميني، پياز، خرما، مركبات، انار، سيب، زردآلو، زيتون، انگور و پسته، در سطح كشور مشخص گرديده است.
4- تعيين برنامه كم‌آبياري: برنامه كم‌آبياري براي محصولات گندم، جو، پنبه، ذرت، كلزا، سويا، سورگوم، برنج و 000 با بررسي حساسيت مراحل مختلف رشد به كمبود رطوبت به منظور حذف آبياري در مراحل با حساسيت كم، در نقاط مختلف كشور تعيين گرديده است.
5- مقايسه روش‌های آبياري: كارايي روش‌های آبياري سطحي و سیستم‌های تحت فشار برروي سبزيجات، صيفي‌جات و درختان ميوه در سطح كشور مقايسه شده و روش‌های مناسب‌تر توصيه شده است.
6- تعيين مقادير بهينه مصرف آب و كود: براي محصولات عمده زراعي و باغي كشور، مقادير بهينه مصرف آب و كود مشخص گرديده است.
7- تعيين مديريت كودآبياري در محصولات مختلف: با توجه به يكنواختي توزيع و سادگي پخش كود در سيستم کودآبیاری، مطالعات متعددي در زمينه نحوه، زمان و مقدار مصرف كودهاي شيميايي در این سیستم صورت گرفته است.
8- آبياري تكميلي: براي محصولات مختلف مناطق عمده ديم كشور، برنامه‌هاي مناسب آبياري تكميلي ارائه شده است.
9- تعيين اثر مدیریت‌های مختلف آبياري، كم‌آبياري و آبياري تكميلي بر كارايي مصرف آب (WUE) در محصولات مختلف: با توجه به محدوديت منابع آب در كشور، لزوم افزايش توليد از طريق افزايش عملكرد به ازاي هر واحد آب مصرفي ضرورت داشته و برنامه‌ريزي آبياري مي‌تواند با تنظيم دور و مقدار مناسب آبياري سبب افزايش كارايي مصرف آب گردد.
10- بررسي و تعيين برخي ویژه‌گی‌های فيزيكي خاك و راهکارهای بهبود آن در كشور: با توجه به اهميت و نقش خصوصيات فيزيكي خاك در برنامه‌ريزي آبياري، مطالعات در زمينه تعيين منحني رطوبتي خاك، ظرفيت زراعي مزرعه، نقطه پژمردگي، وزن مخصوص ظاهري و نفوذپذيري انجام شده است.
11- تدوین برنامه راهبردی تعیین نیازآبی و برنامه‌ریزی آبیاری محصولات کشاورزی.
12- برگزار کردن چهار دوره همایش ملی مدیریت آب در مزرعه، در کشور.
13- تهيه نقشه تبخير- تعرق پتانسيل(ET0) در استان‌های مختلف كشور با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي GIS
14- ایجاد سامانه نیاز آبی گیاهان زراعی و باغی کشور (نیازآب).
مشکلات و چالش‌های مربوط به بخش آب کشاورزی در کشور
از منظر بخش مدیریت آب در مزرعه
وجود ضعف و موانع در اعمال مدیریت بهینه مصرف آب در مزارع و باغات کشور در راستای اهداف افزایش بهره وری آب در بخش کشاورزی یکی از مهمترین موضوع‌های چالشی می‌باشد بطوری که عمده‌ترین تلفات در مصرف آب را به این قسمت مرتبط دانسته و موارد زیر می‌توانند دلایل این واقعیت باشد.
-ضعف در ساختار الگوی مصرف آب در مزارع و باغات بواسطه عدم تبعیت الگوی مصرف آب از اصول فنی و علمی، در راستای کاهش تلفات آب، افزایش تولید در واحد سطح، پایداری و تضمین تولید اقتصادی در شرایط بحران آب و خشکسالی .
-ضعف درانسجام برنامه‌ریزی، هماهنگی و همکاری کلیه بخش‌های سیاستگذار، اجرایی ،تحقیقاتی و دانشگاهی در موارد مربوط به مدیریت آب در مزرعه.
-کمرنگ بودن مباحث اقتصادی آب در بخش کشاورزی در راستای بهبود مدیریت تقاضا و مصرف آب .
-کم توجهی به جایگاه بهره برداران آب در مدیریت تقاضا، مصرف و مدیریت های مشارکتی.
-عدم توازن در سرمایه گذاری و جذب اعتبارات در امور سازه‌ای و غیرسازه‌ای.
-عدم وجود استانداردها و معیارهای استفاده از منابع آبهای نامتعارف در تولید محصولات کشاورزی.
-ضرورت توجه بیشتر به توان تولید خاکهای کشور از طریق شناسایی منابع و استعداد اراضی و نیز مدیریت حاصلخیزی خاک ها در مقیاس‌های مدیریت پذیر در راستای هم افزایی با مدیریت پایدار مصرف آب و سطح تولید محصولات کشاورزی کشور.
- کمبود پشتیبانی علمی و پژوهشی در جهت تضمین موفقیت هر چه بیشتر برنامه‌های توسعه ای و بهره‌برداری از سامانه‌های آبیاری مزارع.
-کم توجهی به تشکل آب‌بران و ارتقاء دانش و توانمندسازی آنها در بهره‌برداری مناسب از آب در مزارع و باغات.
-کم توجهی به تلفیق علوم و پژوهش‌های کاربردی بین رشته‌ای (آب، خاک،گیاه، اقلیم، اجتماعی و اقتصادی ....) و نیز آموزش و ترویج در اجرای برنامه‌های مدیریت آب در مزرعه.
-عدم کفایت برنامه‌های پایش کمی و کیفی منابع آب و خاک کشور در مقیاس مزرعه‌ای در راستای تولید پایدار محصولات کشاورزی و ارتقاء بهره‌وری آب .
-عدم کفایت توجه به افزایش و ارتقاء دانش عمومی ذینفعان اعم از بهره‌برداران،کارشناسان و سیاستگذاران در خصوص مسایل مختلف مدیریت آب از عرضه تا مصرف به لحاظ ارزش‌های فرهنگی و دینی.
- فقدان استراتژی منطقه‌ای الگوی کشت همراه با جانمایی ترکیب کشت با محوریت سناریو های ممکن تخصیص و مدیریت مصرف آب در مزارع وباغات در شرایط خشکسالی.
-کمبود زیر ساخت‌های نرم افزاری وساختار بانک اطلاعاتی متمرکز، جامع و کاربردی مورد نیاز برای مدیریت عرضه و تقاضا آب و اجرایی نمودن تحویل حجمی آب به بهره برداران و نیز بروز کردن سند ملی آب کشور.
|
|
| بخش تحقیقات مدیریت آب در مزرعه |
شرح وظایف بخش تحقیقات مدیریت آب در مزرعه
1- مطالعه و تعیین تبخیر- تعرق گیاهان زراعی و باغی در مراحل مختلف رشد
2- مطالعه و بررسی تاثیر تغییر اقلیم بر تبخیر- تعرق و نیاز آبی گیاهان
3- برآورد نیاز آبی و آبیاری گیاهان زراعی و باغی در سطح کشور
4- مطالعه و تعیین نیاز آب آبیاری گیاهان در روش‌های مختلف آبیاری
5- مطالعه وتعيين رابطه آب با عملکرد کمی و کیفی در گياهان زراعی و باغی
6- تعیین نیاز آبی کشت‌های مختلط در مزرعه
7- مطالعه و بررسی روش‌های کاهش تبخير
8- تعیین حساسیت مراحل مختلف رشد گیاهان به کم آبی
9- مطالعه و تعیین آب کاربردی در سطح مزراع و دشت‌های کشور
10- مطالعه و تعیین آب مصرفی گیاهان زراعی و باغی در سطح کشور
11- ایجاد و ارتقاء سامانه نیاز آبی، آب مصرفی گیاهان زراعی و باغی و اپ‌های مدیریت آب آبیاری
12- مطالعه و تعیین کارایی مصرف آب گیاهان و ارائه راهکارهای ارتقاء کارایی مصرف آب گیاهان
13- مطالعه و تعیین بهره‌ورری آب کشاورزی و ارائه راهکارهای ارتقاء بهره‌وری آب کشاورزی
14- مطالعه و برآورد برنامه تخصیص آب کشاورزی در مناطق مختلف کشور
15- برنامه‌ریزی آب آبیاری گیاهان زراعی و باغی مبتنی بر تخصیص آب کشاورزی
16- مطالعه و تعيين برنامه مناسب آب آبياری بر اساس حقابه موجود
17- مطالعه و تعيين برنامه مناسب آبياری با توجه به ارزش اقتصادی آب
18- شناسایی و بهینه‌سازی عوامل موثر بر مدیریت مصرف آب کشاورزی
19- مطالعه،ارزیابی و تعیین راندمان آبیاری در سطح کشور
20- ارزيابی و شناسایی معيارهای انتخاب سيستم آبياری متناسب با نوع آب، خاك،گياه و اقلیم
21- مطالعه، شناسایی،طراحی و ارزیابی روش‌های آبیاری (سطحی و تحت فشار) در مزرعه
22- مطالعه، شناسایی و ارزیابی روش‌های زهکشی در مزراع و شبکه‌های آبیاری و زهکشی
23- مطالعه و بررسی امكان استفاده مجدد از زه‌آب‌ها و آب‌هاي نامتعارف در کشاورزی
24- مطالعه و شناسایی و ارائه راهکارهای سازگاری با کم آبی و خشکسالی کشاورزی
25- مطالعه و شناسایی و ارائه راهکارهای کم آبیاری، تک آبیاری و آبیاری تکمیلی در مناطق برای گیاهان زراعی وباغی
26- تدوین و ارائه دستورالعمل ایجاد روش‌های آبیاری متناسب با آب، اقلیم و خاک مناطق کشور
27- مطالعه و تدوین برنامه الگوی کشت گیاهان مبتنی بر شاخص میزان آب آبیاری، خاک، اقلیم و اقتصاد آب
28- مطالعه و تدوین نیاز آبی و آبیاری انواع کشت‌های گلخانه‌ای
29- مطالعه و بررسی مدل‌های تعیین نیاز آبی در گلخانه‌ها
30- مطالعه و شناسایی شاخص‌های حسابداری آب در مناطق، دشت‌ها و شبکه‌های آبیاری و زهکشی و ارائه راهکارهای ارتقاء شاخص‌های حسابداری آب
31- مطالعه و شناسایی شاخص‌های همبست آب، خاک، انرژی در مناطق و دشت‌های کشور و ارائه راهکارهای ارتقاء شاخص همبست
32- مطالعه و شناسایی مدل‌های راوبط آب، خاک، گیاه و اتمسفر
33- مطالعه و شناسایی و ارزیابی دانش بومی آب آبیاری در ایران
34- ایجاد بانک اطلاعات و منابع آماری از داده‌های اقلیم، آب، خاک و روندیابی داده‌ها با استفاده از Data mining در مدیریت آب آبیاری
35- مطالعه، شناسایی و ارزیابی روش‌های سنجش از دور و نزدیک و زمین آمار در مدیریت آب آبیاری مزارع
36- ایجاد بانک اطلاعات بومی شده بر اساس صحت‌سنجی و ارزیابی بانک‌های اطلاعات جهانی
37- ارائه نقشه‌های تبخیر- تعرق، نیاز آبی و آب مصرفی گیاهان در سطح مناطق و کشور
38- تدوین و به روز رسانی سیمای آب کشاورزی ایران
39- مطالعه و شناسایی و ارزیابی کابرد اینترنت اشیاء در مدیریت آب آبیاری
40- مطالعه تعیین اثرات متقابل آب آبیاری و کود مصرفی در تولید محصول با همکاری سایر بخش‌ها
41- مطالعه و تحقیق در زمینه حرکت آب در خاک
42- تهیه و تدوین برنامه‌های کاربردی کوتاه، میان و بلند مدت مدیریت آب آبیاری
43- انجام مطالعات و نیازسنجی جهت آینده پژوهشی و تعیین سیاست‌گذاری در مدیریت آب آبیاری با توجه تغییر اقلیم
44- برنامه‌ریزی و اجرای تحقیقات آب آبیاری در سطح کشور با همکاری مراکز تحقیقات، آموزش و منابع طبیعی استان‌ها
45- انجام تحقیقات بنیادی، کاربردی، توسعه‌ای، ملی و منطقه‌ای مشترک با موسسات تحقیقاتی و دانشگاه‌های کشور
46- مطالعه و بررسی امکان ارتقاء مديريت آبياري با بكارگيري ارقام مقاوم به شوري و خشكي
47- همکاری در زمینه تحقیقات تعیین ارقام و منابع ژنتیکی نباتات مقاوم به شرایط کم آبی و خشکی
48- همکاری با جامعه مشاوران آب آبیاری در زمینه ارتقاء بهره‌وری آب کشاورزی
49- همکاری با واحدهای اجرایی وزرات‌خانه و سایر دستگاه‌های اجرایی به منظور توسعه تحقیقات کاربرد آب آبیاری
50- مطالعه و شناسایی روش‌های ارتقاء مشارکت با بخش غیردولتی، کشاورزان و تولیدکنندگان بخش کشاورزی
51- همکاری و هماهنگی با سایر واحدهای موسسه در زمینه فعالیت‌های مربوطه