طبق گزارش مرکز آمار ایران از 15/5 میلیون هکتار اراضی تحت کشت، 9/3 میلیون هکتار کشت دیم بوده که بیشترین وسعت اراضی تحت کشت دیم به ترتیب در استانهای آذربایجان شرقی، کردستان، کرمانشاه، خراسان رضوی، همدان، آذربایجان غربی، زنجان، لرستان، گلستان، خوزستان و اردبیل قرار گرفته است. کشت دیم در کشور با توجه به رشد جمعیت و کافی نبودن اراضی تحت کشت آبی برای تولید محصولات استراتژیک از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است. هر چند زراعت دیم بستگی به نزولات آسمانی دارد، اما مطالعه اراضی تحت کشت دیم با استفاده از راه کارهای ارزیابی تناسب اراضی جهت تعیین درجه تناسب اراضی برای محصولات مختلف تأثیر بسیار عمده ای در بهبود وضعیت کشاورزی و در نتیجه افزایش تولید خواهد داشت.
 |
| وسعت اراضی تحت کشت دیم در سطح کشور به تفکیک استان ها (هکتار) |
مراحل انجام تناسب اراضی برای کشت دیم
- شناسایی قابلیت اراضی دیم برای توسعه فعالیت های کشاورزی، تعیین تناسب اراضی برای محصولات زراعی و باغی جهت کشت دیم بوده تا مکان یابی علمی برای استقرار هر کشت بر اساس ویژگی های خاک، چشم انداز و اقلیم انجام پذیرد.
- شناسایی مناطق مستعد با توجه به مشخصات سیکل رشد محصولات قابل کشت در شرایط دیم از نظر دما و رطوبت (بارندگی)
- تجمیع، آماده سازی و رقومی سازی مطالعات خاکشناسی مناطق انتخابی و انجام مطالعات و جمع آوری اطلاعات در مناطق فاقد مطالعات خاکشناسی
- بررسی دقیق و قابلیت بکارگیری گزارش های خاکشناسی، نقشه های مرتبط، مشخصات مورفولوژيک و جدول تجزيه هاي آزمايشگاهي خصوصيات فيزيکي و شيميايي افق هاي خاک سري هاي شاهد در فرآیند ارزیابی تناسب اراضی
- بارگذاری اطلاعات تجمیع شده شامل داده ها و اطلاعات اقلیمی ایستگاه های هواشناسی کشور، اطلاعات ویژگی های خاک و اراضی شامل داده های مربوط به آزمایش های فیزیکی و شیمیایی افق های شناسایی شده خاک در پروفیل های شاهد، اطلاعات محصولات زراعی و باغی متشکل از دوره های فنولوژی محصولات منتخب با توجه به دما و رطوبت (بارندگی)، نیازهای رویشی خاک و اقلیمی هر گیاه در نرم افزار ملی ارزیابی تناسب اراضی
- انجام فرایند ارزیابی تناسب اراضی برای کشت دیم محصولات زراعی و باغی
- تهیه نقشه های تناسب اراضی با توجه به محدوده واحدهای خاک، در قالب کلاس های تناسب اراضی S1 (مناسب)، S2 (نسبتاً مناسب)، S3 (تناسب کم)، N1 (در حال حاضر نامناسب) و N2 (نامناسب دائمی) همراه با محدودیت های اقلیم، توپوگرافی، خیسی، مشخصه های فیزیکی و حاصلخیزی خاک، شوری و قلیائیت برای کشت محصولات
اقدامات انجام شده جهت ارزیابی تناسب اراضی برای کشت دیم
- توسعه نرم افزار تناسب اراضی با قابلیت ارزیابی اراضی مناطق دیم کشور
- تدوین دوره های فنولوژی برای محصولات منتخب در اراضی دیم کشور (در حال حاضر گیاه کلزا به عنوان نمونه در دست انجام است)
- تدوین جداول نیازهای رویشی متناسب با ارقام کشت شده در مناطق مختلف کشور (در حال حاضر گیاه کلزا به عنوان نمونه در دست انجام است)
شمایی از سامانه ملی تناسب اراضی
مؤسسات و سازمان های همکار
- موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور
- موسسه تحقیقات دیم کشور
- سازمان هواشناسی کشور